Viêm gan B là một căn bệnh đáng sợ gây ra bởi virus HBV và là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới xơ gan, ung thư gan nguyên phát. Tiêm vắc xin phòng ngừa viêm gan B hiện được coi là phương pháp hiệu quả nhất để phòng bệnh. Vậy sau khi tiêm xong, làm sao để biết bản thân đã có đủ khả năng miễn dịch với bệnh? Xét nghiệm định lượng HBsAb sẽ giúp bạn trả lời câu hỏi này.
1. Định lượng HBsAb là gì?
HBsAb (Hepatitis B Surface Antibody - kháng thể bề mặt viêm gan B) là một loại kháng thể có khả năng chống lại virus viêm gan B. Nó được hệ thống miễn dịch của cơ thể tạo ra để đáp ứng với protein kháng nguyên bề mặt HBsAg của virus.
Hình 1: Virus HBV gây viêm gan B.
Xét nghiệm định lượng HBsAb là phương pháp đo nồng độ kháng thể viêm gan B có trong máu. Từ đó đánh giá khả năng phục hồi ở những bệnh nhân đang điều trị viêm gan B. Ngoài ra, xét nghiệm còn giúp đánh giá khả năng bảo vệ cơ thể và chống lại sự xâm nhập của virus sau khi tiêm phòng.
Những người mắc viêm gan B giai đoạn đầu thường không có triệu chứng lâm sàng rõ rệt. Do đó nếu chỉ dựa vào các biểu hiện bên ngoài rất khó để phát hiện bệnh. Chính vì vậy, xét nghiệm các marker viêm gan là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất tình trạng bệnh cũng như khả năng miễn dịch của cơ thể.
2. Xét nghiệm định lượng HBsAb nên được thực hiện vào thời điểm nào?
Có một số đối tượng và một số thời điểm được khuyến cáo nên thực hiện xét nghiệm nhằm mang lại sự chính xác và hữu ích nhất. Trước tiên, những người đang điều trị viêm gan B là đối tượng được khuyên nên thực hiện xét nghiệm này.
Nồng độ kháng thể viêm gan B thường có xu hướng tăng cao trong giai đoạn hồi phục bệnh. Đây được coi là một dấu hiệu cho thấy cơ thể bạn đang đáp ứng tốt với việc điều trị. Dựa vào đó, bác sĩ lâm sàng sẽ có định hướng phù hợp trong giai đoạn điều trị bệnh tiếp theo.
Ngoài ra xét nghiệm còn được khuyến cáo nên thực hiện sau khi đã tiêm phòng viêm gan B ở những người chưa mắc bệnh. Việc thực hiện xét nghiệm sẽ giúp bạn biết được tiêm vacxin phòng bệnh có hiệu quả không, nồng độ kháng thể trong máu như vậy đã đủ để miễn dịch với virus hay chưa và có cần tiêm nhắc lại hay không? Qua đó giúp chúng ta chủ động trong việc phòng ngừa virus viêm gan B một cách hiệu quả.
Hình 2: Nên xét nghiệm kháng thể sau khi tiêm phòng để đánh giá hiệu quả.
3. Kết quả xét nghiệm định lượng HbsAb nói lên điều gì?
Kết quả xét nghiệm kháng thể viêm gan B âm tính hoặc dương tính sẽ phản ánh các tình trạng liên quan đến bệnh viêm gan B như sau:
Kết quả HBsAb dương tính
Khi xét nghiệm dương tính chứng tỏ trong cơ thể bạn đã xuất hiện kháng thể để chống lại virus. Khi nồng độ kháng thể này đạt cao tới một mức nào đó, cơ thể sẽ có khả năng miễn dịch với bệnh và ngăn ngừa sự xâm nhập của virus. Ngược lại nếu nồng độ kháng thể thấp, bạn vẫn có nguy cơ nhiễm virus và cần phải tiến hành tiêm phòng vắc xin các mũi tiếp theo để đạt lượng kháng thể theo yêu cầu.
- Nồng độ kháng thể dưới 10 mIU/ml: hàm lượng này thấp và không đủ để bảo vệ cơ thể. Bạn bắt buộc phải tiêm vắc xin viêm gan B các mũi tiếp theo để phòng bệnh.
- Nồng độ kháng thể từ 10 - 1000 mIU/ml: kháng thể đã có tính bảo vệ tuy nhiên bác sĩ sẽ khuyên bạn vẫn nên tiêm vắc xin phòng bệnh để đảm bảo an toàn.
- Nồng độ kháng thể trên 1000 mIU/ml: lúc này cơ thể đã có đủ kháng thể để miễn dịch với virus và bạn không cần phải tiêm vắc xin viêm gan B nữa.
Như vậy một kết quả HBsAb dương tính vẫn chưa đủ để đảm bảo an toàn cho bạn. Điều cần thiết đó là phải kiểm tra số lượng kháng thể trong máu có đạt yêu cầu bảo vệ hay không. Nếu chưa đạt thì việc tiêm phòng viêm gan B các mũi tiếp theo là cần thiết.
Hình 3: Cần phải xét nghiệm đo hàm lượng kháng thể viêm gan B trong máu.
Ngoài ra, nồng độ kháng thể này có thể giảm theo thời gian, do đó bạn nên xét nghiệm định kỳ để chắc chắn rằng hàm lượng kháng thể trong máu luôn ở mức ổn định bảo vệ. Nếu không, bạn cần phải đi tiêm nhắc lại để ngăn ngừa bệnh.
Bên cạnh đó, ở những người đang điều trị viêm gan B, xét nghiệm HBsAb dương tính được coi là một dấu hiệu hồi phục tốt. Cơ thể đang đáp ứng điều trị hiệu quả và sản sinh ra kháng thể chống lại virus viêm gan.
Kết quả HBsAb âm tính
Nếu kết quả kháng thể âm tính chứng tỏ bạn hoàn toàn không có khả năng miễn dịch với virus. Trong trường hợp HBsAb âm tính và các xét nghiệm marker viêm gan khác cũng âm tính bao gồm cả HBsAg) chứng tỏ bạn đang không mắc viêm gan B hoặc đang ở giai đoạn sớm của bệnh khi cơ thể chưa kịp sản sinh kháng thể.
Khi đó bác sĩ sẽ khuyên bạn nên đi tiêm phòng vắc xin để ngăn ngừa bệnh, đặc biệt là những người có nguy cơ nhiễm virus cao. Chủ động phòng bệnh luôn là phương pháp hiệu quả nhất giúp chúng ta không bị mắc viêm gan B.
Trong trường hợp HBsAb âm tính nhưng các xét nghiệm marker viêm gan khác dương tính (bao gồm HBsAg) chứng tỏ bạn đang nhiễm virus hoạt động hoặc ở thể mạn tính và không có khả năng tạo ra kháng thể.
Lúc này việc tiêm phòng ngừa viêm gan B là không có ý nghĩa. Thay vào đó, bác sĩ sẽ lên kế hoạch điều trị chống virus cho bạn. Hạn chế tối đa sự phát triển của virus và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan nguyên phát.
Hình 4: Các biến chứng nguy hiểm của viêm gan B.
Có thể thấy định lượng HBsAg trong máu là một xét nghiệm quan trọng và có nhiều ý nghĩa trong việc chẩn đoán cũng như tiêm phòng viêm gan B. Căn bệnh đáng sợ này sẽ được đẩy lùi nếu như chúng ta chủ động phòng ngừa và điều trị thích hợp.